ថ្ងៃនេះ (១៩/មីនា) បក្ខភាគនិងប្រជាជនខេត្តអានយ៉ាង រំភើបរីករាយទទួលវិញ្ញាបនបត្រ UNESCO ចុះបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីនៃពិធីបុណ្យលោកយាយភ្នំស្វាមតំណាងមនុស្សជាតិ។ ព្រិត្តិការណ៍នេះមានអត្ថន័យជ្រាលជ្រៅក្នុងការបញ្ចាក់តម្លៃវប្បធម៌របស់វៀតណាម បង្កើនធ្លុងមហាសាមគ្គីប្រជាជាតិ ទន្ទឹមនិងនោះជំរុញជំហរវប្បធម៌វៀតណាមលើផែនទីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក។ ទន្ទឹមនិងនោះ គឺជាសមិទ្ឋផលដ៏មានតម្លៃនៃការធ្វើដំណើររយៈពេល ៧ ឆាំ្នបង្កើតឯកសារសម្រាប់បេតិកភណ្ឌដែលមិនអាចកាត់ថ្លៃបាននេះ។
ជំនឿប្រពៃណីរយឆាំ្ន
មានឯកសារ និងគម្រោងស្រាវជ្រាវជាច្រើនរបស់អ្នកស្រាវជ្រាវក្នុង និងក្រៅប្រទេសអំពីដើមកំណើតលោកយាយភ្នំស្វាម។ នៅមានកំណែជាច្រើនអំពីការបង្កើតវត្តលោកយាយ។ រឿងព្រេងនិទានដែលមានប្រជាប្រិយបំផុតនៅក្នុងប្រជាជនតំបន់ចូវដុក អានយ៉ាង គឺ “ប្រហែលជា ២០០ ឆ្នាំមុននេះ មានមនុស្សរំខានមួយក្រុមនៅព្រំដែនបានមកដល់ភ្នំស្វាម។ នៅទីនេះពួកវាបានឃើញរូបសំណាកលោកយាយនៅជិតកំពូលភ្នំ។ ពួកវាបានកើតគំនិតចង់បាន ក៏រកវិធីនាំយកទៅ ប៉ុន្តែរំកិលបានតែបន្តិចប៉ុណ្ណោះ ម្លោះហើយខឹងសម្បាខ្លាំងបានវាយបាក់ដៃឆ្វេងរូបសំណាក បន្ទាប់មកពួកវាចាកចេញទៅ។ អ្នកភូមិដោយមានជំនឿក៏កេណ្ឌកម្លាំងមនុស្សរាប់រយនាក់មកដើម្បីនាំរូបសំណាកចុះពីលើភ្នំដើម្បីគោរពនិងថែរក្សា ប៉ុន្តែទោះបីជាប្រើវិធីណាក៏ដោយ ក៏មិនអាចរើរំកិលបានដែរ។ នៅពេលនោះ លោកយាយចូលសន្ថិតក្នុងខ្លួនស្ត្រីម្នាក់ ហើយហៅខ្លួនគាត់ថាជាម្ចាស់ស្រុកសន្តិមាតា ប្រាប់អ្នកស្រុកថាបើចង់យកលោកយាយចុះពីលើភ្នំ ត្រូវរកស្រីព្រហ្មចារី ៩នាក់មកសែងរូបសំណាកទៅគឺបានហើយ។ ពិតមែន នៅពេលដែលស្រីព្រហ្មចារី ៩ នាក់មកសែងស្រាប់តែរូបសំណាកស្រាលហើយផ្លាស់ទីបានយ៉ាងងាយស្រួល។ មកដល់កន្លែងវត្តលោកយាយគង់សព្វថ្ងៃ រូបសំណាកស្រាប់តែងធ្ងន់ទៅ មិនអាចលើកបានទៀត។ អ្នកភូមិគិតថាលោកយាយចង់ប្រថាប់នៅទីនេះ ទើបបង្កើតវត្តជាទីសក្ការៈនៅទីនេះ។ ថ្ងៃនោះ ជាថ្ងៃទី ២៥ ខែ ៤ ច័ន្ទគតិ អ្នកភូមិយកថ្ងៃនេះជាថ្ងៃបុណ្យលោកយាយ”តែ ម្តងទៅ។
ប្រហែលជាឆ្នាំ ១៨២០ វត្តលោកយាយគ្រាន់តែជាកន្លែងឬស្សី និងស្លឹកឈើធម្មតាប៉ុណ្ណេះ មានទីតាំងនៅលើដីទំនាប ភាគពាយ័ព្យភ្នំស្វាម (នៅក្នុងភូមិវិញតេ) ផ្នែកខាងក្រោយបែរទៅច្រាំងថ្មភ្នំនិងវិហារធំបែរមុខទៅផ្លូវភូមិ និងវាលស្រែដ៏ធំល្វឹងល្វើយ។ ក្រោយការជួសជុលជាច្រើនដង វត្តលោកយាយកាន់តែធំធេង ទាក់ទាញការទុកចិត្តរបស់ប្រជាជននៅក្នុងមូលដ្ឋាន។ ស្ថាប័នថ្នាក់ភូមិក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំងទទួលបន្ទុកគ្រប់គ្រង និងរៀបចំពិធីបុណ្យលោកយាយកាន់តែធំឡើង។ ទោះបីដូច្នេះក្តី អ្នកដែលស្គាល់ពិធីបុណ្យលោកយាយភ្នំស្វាមសុទ្ឋតែដឹងថា មានតួអង្គសំខាន់ដល់ទៅពីរនៅក្នុងពិធីបុណ្យ នោះគឺ៖ ទេវតា និងមនុស្សទេវតា។ ទេវតាគឺជាម្ចាស់ស្រុកសន្តិមាតា - ជាតួអង្គអាថ៌កំបាំងខាងវិញ្ញាណមាននៅក្នុងរឿងព្រេងជាច្រើននិងនៅក្នុងជំនឿរបស់ប្រជាជន។ មនុស្សទេវតា ថ្វយង៉ុកហូវ គឺជាតួអង្គមានពិតប្រាកដ ជាមន្ត្រីរាជវង្សង្វៀន អ្នកមានគុណក្នុងការរៀបចំកសាងផ្លូវ ជីកព្រែក ពង្រីកភូមិឃុំ អភិវឌ្ឍន៍ផលិតកម្ម ការពារព្រំដែន នាំមកនូវសុខសន្តិភាព វិបុលភាពជូនប្រជាជន។
ពិធីបុណ្យលោកយាយភ្នំស្វាមជាប្រពៃណីបានរក្សា និងអនុវត្តជាច្រើនជំនាន់នៅចូវដុក ពោពេញទៅដោយអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌របស់ប្រជាជននៅតំបន់និរតីនេះ។ ថ្ងៃបុណ្យធំគឺជាថ្ងៃទី ២៥ ខែ ៤ ច័ន្ទគតិ។ ពិធីបូជាប្រពៃណីរួមមាន៖ ពិធីមុជទឹក (ប្រារព្ធឡើងនៅពាក់កណ្តាលអធ្រាត្រថ្ងៃទី ២៣ និងព្រឹកព្រលឹមថ្ងៃទី ២៤ ខែទី ៤ ច័ន្ទគតិ)។ ពិធីសុំព្រះរាជក្រឹត្យ (ប្រារព្ធឡើងនៅវេលាម៉ោង៣រសៀលថ្ងៃទី២៥ ខែ ៤ ច័ន្ទគតិ។ ពិធីថ្វាយតង្វាយ ថ្វាយបង្គំនិងសូត្រមន្ត (ប្រារព្ធនៅពាក់កណ្តាលអធ្រាត្រថ្ងៃទី ២៥ និងព្រឹកព្រលឹមថ្ងៃទី ២៦ ខែទី ៤ ច័ន្ទគតិ)។ ពិធីបូជាចារ្យ (ប្រារព្ធនៅម៉ោង ៤ ថ្ងៃទី ២៧ ខែ ៤ ច័ន្ទគតិ)។ ពិធីដង្ហែព្រះរាជក្រឹត្យត្រឡប់ទៅវិញ(ប្រារព្ធឡើងនៅវេលាម៉ោង៣រសៀលថ្ងៃទី២៧ ខែ ៤ ច័ន្ទគតិ)។
ការលះបង់និងតស៊ូក្នុងរយៈពេល ៧ ឆ្នាំ
ជាមួយនឹងតម្លៃប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌គំរូ និងអត្ថន័យសំខាន់ពិសេសចំពោះសហគមន៍ នៅឆ្នាំ ២០១៤ ពិធីបុណ្យលោកយាយភ្នំស្វាម បានក្រសួងវប្បធម៌ កីឡា និងទេសចរណ៍ចុះបញ្ជីជាបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីជាតិ។ នៅឆ្នាំ ២០២៤ ខេត្តអានយ៉ាងរៀបចំប្រារព្ធពិធីបុណ្យយ៉ាងឱឡារិក និងប្រារព្ធខួបលើកទី ១០ ឆាំ្ននៃព្រឹត្តិការណ៍នេះ។ក្នុងរយៈពេល ១០ ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ ទន្ទឹមនិងការលើកកម្ពស់មោទនភាព និងការយល់ដឹងរបស់សហគមន៍ក្នុងការថែរក្សា និងការពារពិធីបុណ្យ ខេត្តអានយ៉ាង ក៏បានរួមចំណែកលើកកម្ពស់តម្លៃ បង្កើនភាពទាក់ទាញ និងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ បង្កើតផលិតផលវប្បធម៌ ទេសចរណ៍ពីបេតិកភណ្ឌផងនិងជំរុញការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចក្នុងមូលដ្ឋានផង។
ប៉ុន្តែនោះមិនមែនជាការបញ្ចប់ដ៏សក្តិសមនៃពិធីបុណ្យនោះទេ។ លោក Nguyễn Khánh Hiệp ប្រធានមន្ទីរវប្បធម៌ កីឡា និងទេសចរណ៍ បានជូនដំណឹងថា ការរៀបចំឯកសារពិធីបុណ្យលោកយាយភ្នំស្វាម ដើម្បីដាក់ជូនអង្គការអប់រំ វិទ្យាសាស្ត្រ និងវប្បធម៌របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (UNESCO) ដាក់បញ្ចូលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីតំណាងនៃមនុស្សជាតិបានលើកឡើងក្នុងជំនួបរវាងលោកស្រី ដាំងធីប៊ិតលៀង អនុរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវ្បធម៌ កីឡានិងទេសចរណ៍ និងថ្នាក់ដឹកនាំខេត្តអានយ៉ាង នៅពាក់កណ្តាលឆាំ្ន ២០១៨។ នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២០ ខុទ្ទកាល័យរដ្ឋាភិបាលបានប្រកាសមតិរបស់លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី វូឌឹកដាម ស្តីពីការសន្និដ្ឋានក្នុងការរៀបចំឯកសារបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីគំរូរបស់វៀតណាមដើម្បីដាក់ជូន UNESCO ក្នុងនោះមានពិធីបុណ្យលោកយាយភ្នំស្វាម។
“ចាប់ពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ ដល់ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ ឯកសារនៃពិធីបុណ្យលោកយាយភ្នំស្វាម ត្រូវបានអនុវត្តស្របតាមបទប្បញ្ញត្តិច្បាប់។ គណៈកម្មាធិការប្រជាជនខេត្តអានយ៉ាង បានសុំការអនុញ្ញាតពីក្រុមប្រឹក្សាបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ជាតិ។ ក្រសួងវប្បធម៌ កីឡា និងទេសចរណ៍។ កែសម្រួលនិងបំពេញបន្ថែមឯកសារជាបន្តបន្ទាប់។ ខែធ្នូឆាំ្ន ២០២៤ លោក ឡេហុងក្វាង សមាជិកគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្ស លេខាបក្ខភាគខេត្តអានយ៉ាងជាប្រធានគណប្រតិភូការងាររបស់ខេត្តចូលរួមការពារឯកសារនៅសម័យប្រជុំលើកទី ១៩ នៃគណៈកម្មាធិការអន្តររដ្ឋាភិបាលនៃអនុសញ្ញាឆ្នាំ ២០០៣ (ប្រារព្ធឡើងនៅរដ្ឋធានី Asuncion សាធារណៈរដ្ឋ Paraguay)។ ភាពរីករាយបានមកដល់ អានយ៉ាង ភ្លាមៗ នៅពេល ដែលពិធីបុណ្យលោកយាយភ្នំស្វាម បានអង្គការ UNESCO ចុះបញ្ជីជាបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីតំណាងនៃមនុស្សជាតិ” – នេះជាការជូនដំណឹងរបស់លោក ង្វៀនខាញ់ហៀប។
អភិរក្សបេតិកភណ្ឌ - ពង្រីកអត្តសញ្ញាណ - តភ្ជាប់អនាគត
នេះជាពិធីបុណ្យប្រពៃណីដំបូងគេបង្អស់របស់តំបន់វាលទំនាបទន្លេគឺវឡុងបានផ្តល់កិត្តិយសក្លាយជា បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីនៃមនុស្សជាតិ។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ជាមោទនភាពរបស់ប្រជាជនខេត្តអានយ៉ាង និយាយដោយឡែក និងប្រជាជនទូទាំងប្រទេសនិយាយរួម ព្រោះបេតិកភណ្ឌបានផ្តល់កិត្តិយសបានរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការបញ្ជាក់ពីភាពចម្រុះ និងតម្លៃដ៏សម្បូរបែបនៃវប្បធម៌ជាតិវៀតណាមក្នុងបរិបទអភិវឌ្ឍន៍ និងសមាហរណកម្ម។
“ដើម្បីកត់សម្គាល់នៅព្រឹត្តិការណ៍នេះ មូលដ្ឋានបានរៀបចំពិធីទទួលវិញ្ញាបនបត្រ UNESCO ទទួលស្គាល់ពិធីបុណ្យលោកយាយភ្នំស្វាមជាបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីនៃមនុស្សជាតិយ៉ាងឱឡារិក។ បើកពិធីបុណ្យលោកយាយភ្នំស្វាមឆ្នាំ ២០២៥ សុវត្ថិភាព ហ្មត់ចត់ ធ្វើជាបុរេ ស្ពានតភ្ជាប់យ៉ាងសំខាន់ក្នុងការឧទ្ទេសនាមវប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងអត្តសញ្ញាណអានយ៉ាងទៅកាន់ប្រជាជនក្នុងនិងក្រៅប្រទេស។ រយៈពេលខាងមុខ ខេត្តបន្តកំណត់សម្គាល់នូវតម្លៃ ស្រាវជ្រាវ ត្រួតពិនិត្យបញ្ជី ឯកសារបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីពិធីបុណ្យលោកយាយភ្នំស្វាម។ ទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីល្អផ្សារភ្ជាប់នឹងបេតិកភណ្ឌ។ ជំរុញខ្លាំងការឃោសនាអប់រំ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងរបស់សង្គមទាំងមូល ជាពិសេសគឺយុវជនជំនាន់ក្រោយចំពោះការការពារ និងពង្រីកតម្លៃបេតិកភណ្ឌ អប់រំប្រពៃណីស្នេហាជាតិ “ “ផឹកទឹកនឹកប្រភពដើម” ស្មារតីបង្រួបបង្រួមជាតិ និងគោរពតួនាទីរបស់នារីក្នុងសហគមន៍”–លោកស្រី ង្វៀនធីមិញធ្វី អនុប្រធានគណកម្មាធិការប្រជាជនខេត្តអានយ៉ាង អះអាង។
ការផ្ទេរតម្លៃក៏ស្ថិតនៅក្នុងការបង្កើតលក្ខខណ្ឌសម្រាប់ការអនុវត្ត ថ្នៃប្រឌិត និងការបង្រៀនផ្ទេរបេតិកភណ្ឌនៅក្នុងសហគមន៍។ លើកទឹកចិត្តសិប្បករអនុវត្តពិធីការព្រឹទ្ឋាចារ្យបង្រៀនដល់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ។ ផ្តល់កិត្តិយស មានគោលនយោបាយសរសើរជូនរង្វាន់ និងប្រគល់នាមករណ៍កិត្តិយសរបស់រដ្ឋចំពោះបុគ្គល និងសហគមន៍ដែលមានការរួមចំណែកជាច្រើនក្នុងការថែរក្សា អនុវត្ត បង្រៀន ការពារ និងពង្រីកតម្លៃបេតិកភណ្ឌពិធីបុណ្យលោកយាយភ្នំស្វាម។ ទំនួលខុសត្រូវរបស់ជំនាន់ក្រោយគឺបង្កើនការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ ទប់ស្កាត់ និងលុបបំបាត់ទំនៀមទម្លាប់មិនល្អ ដោះស្រាយយ៉ាងតឹងរ៉ឹងនូវទង្វើទាញយកផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនពីបេតិកភណ្ឌ ធ្វើឲ្យផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដល់ជីវភាពសហគមន៍ និងសង្គម។ ការពារប្រភពដើមនៃពិធីការ និងជៀសវាងការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម ឬក៏បំប៉ោងពិធីបុណ្យ។ ភ្ជាប់ការអភិរក្សបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ ជាមួយនឹងការអភិវឌ្ឍន៍ទេសចរណ៍ដោយចីរភាព។
ពិធីបុណ្យលោកយាយភ្នំស្វាម បានចុះក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីនៃមនុស្សជាតិ មិនត្រឹមតែជាមោទនភាពរបស់ខេត្តអានយ៉ាង ប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងជារបស់ប្រទេសទាំងមូលផងដែរ។ ជាមួយនឹងការសន្យាយ៉ាងមុតមាំពីអាជ្ញាធរ និងសហគមន៍ ជឿជាក់ថា ពិធីបុណ្យនេះនឹងបន្តត្រូវបានការពារ និងពង្រីក ក្លាយជាធនធានដ៏សំខាន់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ និងមូលដ្ឋាន ធ្វើជាមូលដ្ឋានគ្រឹះវប្បធម៌ និងស្មារតីសម្រាប់អប់រំជំនាន់អនាគត៕
ប្រែ៖ ណារីពៅ
