Với sản lượng lúa thu hoạch lớn và chất lượng cao, An Giang giữ vai trò vựa lúa trọng điểm của Đồng bằng sông Cửu Long và cả nước, góp phần vào an ninh lương thực quốc gia, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước, tạo nguồn nguyên liệu ổn định cho xuất khẩu gạo, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu và thị trường quốc tế biến động, củng cố vị thế Việt Nam là quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường An Giang Lê Hữu Toàn chia sẻ, cây lúa đóng vai trò quan trọng, chủ lực trong sản xuất nông nghiệp của tỉnh. Nhờ vào hệ thống sông ngòi, thuỷ lợi khá hoàn chỉnh và đất phù sa màu mỡ, nông dân trồng lúa thuận lợi, với cơ cấu sản xuất vụ Mùa, Đông Xuân, Hè Thu và Thu Đông. Cùng đó, ngành nông nghiệp đã và đang đẩy mạnh mô hình lúa chất lượng cao, thân thiện môi trường, hướng tới sản xuất sạch và giảm phát thải carbon, đặc biệt triển khai nhân rộng hiệu quả đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” trên địa bàn tỉnh.

Triển khai đề án 1 triệu ha, tỉnh thực hiện hơn 150.150 ha, đạt 104% kế hoạch năm 2025, với sản lượng trên 900.000 tấn, trong đó, đạt chuẩn 5 chỉ tiêu (giảm giống, xiết nước 1 - 2 lần, giảm phân bón, giảm thuốc bảo vệ thực vật, thu rơm) hơn 43.430 ha và 4 chỉ tiêu (giảm giống, xiết nước 1 - 2 lần, giảm phân bón, giảm thuốc bảo vệ thực vật) trên 108.750 ha. Đồng thời, triển khai 89 mô hình trình diễn, tổng diện tích hơn 2.000 ha, trong đó có 1 số mô hình thực hiện theo hình thức hợp tác công tư PPP, mang lại hiệu quả cao và huy động sự tham gia của các chủ thể trong chuỗi sản xuất lúa, gạo giúp giá trị sản phẩm từng bước được nâng cao, chinh phục, đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật các thị trường khẩu xuất. Nông dân, tổ hợp tác, hợp tác xã trên địa bàn tỉnh thực hiện liên kết tiêu thụ sản phẩm lúa với hơn 40 công ty, doanh nghiệp như: Tập đoàn Tân Long, Lộc Trời, Công ty Bình Điền, Công ty Bayer Việt Nam, Công ty Nông Phát Đạt, Lương thực Ngọc Phú, Tường Lâm, Hào Sơn, Đại Dương Xanh…

Nông dân, tổ hợp tác, hợp tác xã tham gia liên kết với doanh nghiệp thông qua đề án này đảm bảo đầu ra ổn định, hạn chế tình trạng “được mùa mất giá”, tiếp cận kỹ thuật tiên tiến, hỗ trợ giống, phân bón, quy trình canh tác hiện đại, giảm chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, lúa gạo có chất lượng cao đồng đều, đáp ứng nhu cầu xuất khẩu.

Cạnh đó, doanh nghiệp đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định, có lượng lúa chất lượng đồng đều, đáp ứng nhu cầu chế biến xuất khẩu; giảm chi phí thu mua, xây dựng thương hiệu gạo Việt, kiểm soát chất lượng lúa từ đầu vào, nâng cao sức cạnh tranh, uy tín trên thị trường quốc tế.

Việc liên kết này thúc đẩy sản xuất hàng hóa quy mô lớn, chuyển từ sản xuất truyền thống sang chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất - thu mua - chế biến - tiêu thụ, giúp nông dân và doanh nghiệp cùng có lợi, đồng thời nâng tầm thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường thế giới. Đồng thời, liên kết giúp giảm lãng phí, bảo vệ môi trường và nâng cao đời sống nông thôn.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường An Giang, trong sản xuất lúa, tỉnh nghiên cứu, chọn dòng lúa mới theo mục tiêu ứng phó với biến đổi khí hậu, năng suất cao, chất lượng gạo tốt như: Hương thơm, hàm lượng amylose thấp, cơm ngon, mềm dẻo… để sản xuất giống lúa cấp siêu nguyên chủng và cấp nguyên chuẩn xác nhận và chất lượng, nhằm duy trì, phát triển nguồn nhân giống phục vụ nhu cầu sản xuất trên địa bàn. Mặt khác, đến nay toàn tỉnh có 743 mã số sản xuất lúa, tổng diện tích khoảng 35.000 ha, trong đó có 249 mã số vùng trồng lúa xuất khẩu, với diện tích hơn 14.218 ha, góp phần tăng giá trị sản phẩm nông sản.

Việc lúa có mã số vùng trồng này giúp nông dân bán giá cao do đảm bảo chất lượng và minh bạch nguồn gốc, doanh nghiệp dễ dàng ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm và chế biến gạo xuất khẩu. Ngoài ra, mã số vùng trồng lúa gắn với việc quản lý quy trình sản xuất, sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật theo chuẩn, góp phần hạn chế ô nhiễm môi trường, giúp truy xuất nguồn gốc, minh bạch chuỗi cung ứng, nâng cao niềm tin của người tiêu dùng. Đồng thời, góp phần thúc đẩy nông nghiệp công nghệ cao, khuyến khích nông dân ứng dụng kỹ thuật tiên tiến, phát triển vùng trồng lúa xuất khẩu theo chuẩn quốc tế, nâng cao thu nhập.

Năm 2026, tỉnh An Giang đặt mục tiêu tổng sản lượng thu hoạch lúa tương đương năm 2025, trên dưới 8,8 triệu tấn, nhưng nâng tỷ lệ lúa chất lượng cao đạt 68,2%, tăng 15,7% so với năm 2025.

Theo đó, ngành chức năng An Giang quản lý, vận hành hiệu quả hệ thống thủy lợi, nạo vét kênh mương nội đồng, điều tiết nguồn nước đảm bảo sản xuất nông nghiệp; triển khai thực hiện phương án phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh trong mùa khô 2025 - 2026 trên địa bàn tỉnh.

Mặt khác, tỉnh tăng cường công tác khuyến nông, khuyến khích chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa kém hiệu quả, nhưng vẫn giữ ổn định sản lượng lúa, nâng cao chất lượng và giá trị thông qua gia tăng diện tích gieo trồng giống chất lượng cao từng vụ. Tỉnh tổ chức sản xuất lúa gắn kết với doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm; dự báo kịp thời tình hình sâu, bệnh gây hại, không để xảy ra dịch hại trên diện rộng, Đặc biệt, tiếp tục triển khai thực hiện hiệu quả đề án “Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” trên địa bàn./.

LÊ HUY HẢI